Apollo en Daphne (Met. 1.452-567)

Latijnse tekst met aantekeningen

Apollo beledigt Cupido (I, 452-462)

Apollo ziet een meisje, een nimf, en hij vindt haar wel leuk, maar dat is niet helemaal wederzijds.

Primus amor Phoebi Daphne Peneia, quem non
fors ignara dedit, sed saeva Cupidinis ira.
Delius hunc, nuper victo serpente superbus,
viderat adducto flectentem cornua nervo [455]
‘Quid’ que ‘tibi, lascive puer, cum fortibus armis?’
dixerat; ‘ista decent umeros gestamina nostros,
qui dare certa ferae, dare vulnera possumus hosti,
qui modo pestifero tot iugera ventre prementem
stravimus innumeris tumidum Pythona sagittis. [460]
Tu face nescioquos esto contentus amores
inritare tua, nec laudes adsere nostras.’

De reactie van Cupido (I, 463-473)

Filius huic Veneris ‘Figat tuus omnia, Phoebe,
te meus arcus’ ait, ‘quantoque animalia cedunt
cuncta deo, tanto minor est tua gloria nostra.’ [465]
Dixit et eliso percussis aere pennis
impiger umbrosa Parnasi constitit arce,
eque sagittifera prompsit duo tela pharetra
diversorum operum; fugat hoc, facit illud amorem.
(Quod facit, auratum est et cuspide fulget acuta; [470]
quod fugat, obtusum est et habet sub harundine plumbum.)
Hoc deus in nympha Peneide fixit, at illo
laesit Apollineas traiecta per ossa medullas.

Het effect van de pijlen van Cupido (I, 474-489)

Protinus alter amat, fugit altera nomen amantis,
silvarum latebris captivarumque ferarum [475]
exuviis gaudens innuptaeque aemula Phoebes.
[Vitta coercebat positos sine lege capillos.]
Multi illam petiere, illa aversata petentes
impatiens expersque viri nemora avia lustrat,
nec, quid Hymen, quid amor, quid sint conubia, curat. [480]
Saepe pater dixit ‘Generum mihi, filia, debes’;
saepe pater dixit ‘Debes mihi, nata, nepotes.’
Illa velut crimen taedas exosa iugales
pulchra verecundo suffunditur ora rubore,
inque patris blandis haerens cervice lacertis [485]
‘Da mihi perpetua, genitor carissime,’ dixit
‘virginitate frui; dedit hoc pater ante Dianae.’
Ille quidem obsequitur, sed te decor iste, quod optas,
esse vetat, votoque tuo tua forma repugnat.

De hartstocht van Apollo (I, 490-503)

Phoebus amat visaeque cupit conubia Daphnes, [490]
quodque cupit, sperat, suaque illum oracula fallunt.
Utque leves stipulae demptis adolentur aristis,
ut facibus saepes ardent, quas forte viator
vel nimis admovit vel iam sub luce reliquit,
sic deus in flammas abiit, sic pectore toto [495]
uritur et sterilem sperando nutrit amorem.
Spectat inornatos collo pendere capillos,
et ‘Quid, si comantur?’ ait; videt igne micantes
sideribus similes oculos; videt oscula, quae non
est vidisse satis; laudat digitosque manusque [500]
bracchiaque et nudos media plus parte lacertos;
si qua latent, meliora putat. Fugit ocior aura
illa levi neque ad haec revocantis verba resistit:

Apollo’s liefdesverklaring (I, 504-524)

‘Nympha, precor, Penei, mane! Non insequor hostis;
nympha, mane! Sic agna lupum, sic cerva leonem, [505]
sic aquilam penna fugiunt trepidante columbae,
hostes quaeque suos; amor est mihi causa sequendi.
Me miserum, ne prona cadas indignave laedi
crura notent sentes, et sim tibi causa doloris!
Aspera, qua properas, loca sunt. Moderatius, oro, [510]
curre fugamque inhibe; moderatius insequar ipse.
Cui placeas, inquire tamen; non incola montis,
non ego sum pastor, non hic armenta gregesque
horridus observo. Nescis, temeraria, nescis
quem fugias, ideoque fugis. Mihi Delphica tellus [515]
et Claros et Tenedos Pataraeaque regia servit;
Iuppiter est genitor; per me, quod eritque fuitque
estque, patet; per me concordant carmina nervis.
Certa quidem nostra est, nostra tamen una sagitta
certior, in vacuo quae vulnera pectore fecit. [520]
Inventum medicina meum est, opiferque per orbem
dicor, et herbarum subiecta potentia nobis.
Ei mihi, quod nullis amor est sanabilis herbis,
nec prosunt domino, quae prosunt omnibus, artes!’

De vlucht en de achtervolging (I, 525-542)

Plura locuturum timido Peneia cursu [525]
fugit cumque ipso verba imperfecta reliquit,
tum quoque visa decens. Nudabant corpora venti,
obviaque adversas vibrabant flamina vestes,
et levis impulsos retro dabat aura capillos;
aucta fuga forma est. Sed enim non sustinet ultra [530]
perdere blanditias iuvenis deus, utque monebat
ipse Amor, admisso sequitur vestigia passu.
Ut canis in vacuo leporem cum Gallicus arvo
vidit, et hic praedam pedibus petit, ille salutem,
alter inhaesuro similis iam iamque tenere [535]
sperat et extento stringit vestigia rostro,
alter in ambiguo est, an sit comprensus, et ipsis
morsibus eripitur tangentiaque ora relinquit;
sic deus et virgo est, hic spe celer, illa timore.

Qui tamen insequitur, pennis adiutus Amoris [540]
ocior est requiemque negat tergoque fugacis
imminet et crinem sparsum cervicibus adflat.

Daphne vraagt om hulp (I, 543-552)

Viribus absumptis expalluit illa citaeque
[victa labore fugae ‘Tellus’ ait, ‘hisce, vel istam,
quae facit ut laedar, mutando perde figuram.’] [545]
victa labore fugae, spectans Peneidas undas, [544a]
‘Fer, pater’ inquit ‘opem, si flumina numen habetis; [546]
qua nimium placui, mutando perde figuram.’
Vix prece finita torpor gravis occupat artus;
mollia cinguntur tenui praecordia libro;
in frondem crines, in ramos bracchia crescunt; [550]
pes modo tam velox pigris radicibus haeret;
ora cacumen habet; remanet nitor unus in illa.

Apollo en Daphne (I, 553-567)

Hanc quoque Phoebus amat, positaque in stipite dextra
sentit adhuc trepidare novo sub cortice pectus,
complexusque suis ramos, ut membra, lacertis [555]
oscula dat ligno; refugit tamen oscula lignum.
Cui deus ‘At quoniam coniunx mea non potes esse,
arbor eris certe’ dixit ‘mea; semper habebunt
te coma, te citharae, te nostrae, laure, pharetrae.
Tu ducibus Latiis aderis, cum laeta Triumphum [560]
vox canet et visent longas Capitolia pompas;
postibus Augustis eadem fidissima custos
ante fores stabis mediamque tuebere quercum.
Utque meum intonsis caput est iuvenale capillis,
tu quoque perpetuos semper gere frondis honores.’ [565]
Finierat Paean; factis modo laurea ramis
adnuit utque caput visa est agitasse cacumen.

Werkvertaling

Werkvertaling Met. 1.452-567

Romeinse kalender

Ovidius

» Over Ovidius
» Metamorphoses
» Amores